Ni Ronquillo C. Tolentino
Ro Pagpaino-ino Sa Isig Katawo
May isaea anay ka editor it sangka magazine nga naghambae sa isaea nga seminar it mga bata pang mga manunueat it maw raya: "Kon sa akon mana nga "position" hay may adlaw-adlaw ako nga nabaton nga "short stories" ag sa akon mana nga pagkatapos it basa sa mga nasumitir kakon, dayon mana ako nga makakita it manunueat nga owa naila it tawo; ag kon ro manunueat mana hay owa naila it tawo hay dayon man mana nga ro anang panueat hay indi man pagabasahon it tawo."
It sa pila katon ro owa naila sa aton nga isig katawo? It sa pila katon ro owa man nakibir kon anano ro manabo sa sociedad nga aton gina istahan ag ro tawo nga naga estar sa comunidad nga aton nga ginahueagan?
Hasta ro tawo indi magpaninguha it higugma sa isig katawo, hasta man ro tawo owa it interes sa mga ideya it isig katawo, o sa pagpamati it anda nga opinion, ro anda nga panimu-ot, ro anda nga batasan, ro anda nga kahadlok, ro anda nga naila-an ag owa naila-i, ro anda nga kamaeayran, hay it sa siguro man ro maeayo ro eaw-eaw naton sa pagpangayo it kalinung, gi-ato man hay manguin maeayo man kita sa pag-ilintindihan.
Ro tawo nga bugaeon hay ro tawo nga nagapaino-ino eamang it sobra ko anang eawas; ag imaw man ro tawo nga owa nagapaino–ino it anang isig katawo.
Ro husto nga pag-apreciar it isig katawo, ro pag-apreciar kanda o ro pagpanan-aw kanda hay basi sa anang imahe it Maka-ako, bisan sanda man hay napanan-aw nga may kapaltahan o kasae-anan. Raya ro panan-aw nga dapat ibutang bisan ro kalibutan hay nagaeonoy eon sa higko o tapu-tapo, ag bisan man ro kalibutan nahabutang sa kasae-anan ag crimen. Ro tawo indi dapat gihapon magkalipat it pag-intiende ag paghigugma sa isig katawo.
Ro Pag-Alila It Atong Eawas
Sa panan-aw it syensya, tatlo nga bagay ro nagapadali it kabuhi it tawo. Ag raya nga tatlo, imaw ro pagtabako o panigarilyo, ro pag-inom it sobra nga aeak, ag ro pagkaon it mga matambok nga pagka-on. Sa guin pahayag ngara, isaea eamang ro gusto nga hambaeon: ro pag-abuso it tawo sa anang eawas pa-agi sa inom, tabako ag pagkaon.
Ro tawo hay it sa bukon tanan it may panamgo nga maguing Olympic champion. Pinili eamang ro mga tawo nga nagmayad sa atleta. Ro mayad nga eawas hay importante sa pag-pangabuhi it tawo.
Ro imo nga relasyon sa imong isigkatawo, ro imong entusiasmo nga maka-obra ag magapa-ninguha nga ika ta-o mo ro imo nga gina hangup, ag ro imong paghueag sa pag-abot it mga imo nga gusto nga hi-abot hay nagasandig man sa mayad nga pangeawason.
Sa hinambae anay sa Latin, "Mens sana en corpore sano." "Mayad kono nga mag paino-ino sa mayad nga eawas. Busa, ro pagpanan-aw naton it mayad sa aton nga eawas hay kon amat, sa dagaya ko aton nga gina paino-ino hay indi man naton pagkalipatan. Pero kon amat hay halipatan naton nga ro hayga it mayad nga pangeawason ag kon kita hilipat hay naga pangatubang kita it posibilidad nga maduea ro aton nga eawas.
Sa tawo makaron, kinihangeanon nga kilaeahon nanda ro pagpamayad it anda nga eawas. Ag sa raya nga butang hay kinihang-eanon nga mga butang it mayad nga metodo o pamatasan sa pag-improvar it pagmayad it eawas mana ko regular nga pagpatan-aw it eawas sa doctor, ma plano nga programa it pag ehersisyo, pagbantay it imong guinaka-on, pag-mentenar it husto nga bug-at it eawas ag pagrecognizar it nagpalya nga pangeawason o manaba ag owa nagaka-ayon ayon nga emosyon.
Ro tawo nga mayad it pangeawason, ro cuida-dano it nacion nga mayad it mga pang-eawason, kinihangeanon it sociedad, kinihangeanon it nacion sa pagpa-uswag it nacion. /MP
It sa pila katon ro owa naila sa aton nga isig katawo? It sa pila katon ro owa man nakibir kon anano ro manabo sa sociedad nga aton gina istahan ag ro tawo nga naga estar sa comunidad nga aton nga ginahueagan?
Hasta ro tawo indi magpaninguha it higugma sa isig katawo, hasta man ro tawo owa it interes sa mga ideya it isig katawo, o sa pagpamati it anda nga opinion, ro anda nga panimu-ot, ro anda nga batasan, ro anda nga kahadlok, ro anda nga naila-an ag owa naila-i, ro anda nga kamaeayran, hay it sa siguro man ro maeayo ro eaw-eaw naton sa pagpangayo it kalinung, gi-ato man hay manguin maeayo man kita sa pag-ilintindihan.
Ro tawo nga bugaeon hay ro tawo nga nagapaino-ino eamang it sobra ko anang eawas; ag imaw man ro tawo nga owa nagapaino–ino it anang isig katawo.
Ro husto nga pag-apreciar it isig katawo, ro pag-apreciar kanda o ro pagpanan-aw kanda hay basi sa anang imahe it Maka-ako, bisan sanda man hay napanan-aw nga may kapaltahan o kasae-anan. Raya ro panan-aw nga dapat ibutang bisan ro kalibutan hay nagaeonoy eon sa higko o tapu-tapo, ag bisan man ro kalibutan nahabutang sa kasae-anan ag crimen. Ro tawo indi dapat gihapon magkalipat it pag-intiende ag paghigugma sa isig katawo.
Ro Pag-Alila It Atong Eawas
Sa panan-aw it syensya, tatlo nga bagay ro nagapadali it kabuhi it tawo. Ag raya nga tatlo, imaw ro pagtabako o panigarilyo, ro pag-inom it sobra nga aeak, ag ro pagkaon it mga matambok nga pagka-on. Sa guin pahayag ngara, isaea eamang ro gusto nga hambaeon: ro pag-abuso it tawo sa anang eawas pa-agi sa inom, tabako ag pagkaon.
Ro tawo hay it sa bukon tanan it may panamgo nga maguing Olympic champion. Pinili eamang ro mga tawo nga nagmayad sa atleta. Ro mayad nga eawas hay importante sa pag-pangabuhi it tawo.
Ro imo nga relasyon sa imong isigkatawo, ro imong entusiasmo nga maka-obra ag magapa-ninguha nga ika ta-o mo ro imo nga gina hangup, ag ro imong paghueag sa pag-abot it mga imo nga gusto nga hi-abot hay nagasandig man sa mayad nga pangeawason.
Sa hinambae anay sa Latin, "Mens sana en corpore sano." "Mayad kono nga mag paino-ino sa mayad nga eawas. Busa, ro pagpanan-aw naton it mayad sa aton nga eawas hay kon amat, sa dagaya ko aton nga gina paino-ino hay indi man naton pagkalipatan. Pero kon amat hay halipatan naton nga ro hayga it mayad nga pangeawason ag kon kita hilipat hay naga pangatubang kita it posibilidad nga maduea ro aton nga eawas.
Sa tawo makaron, kinihangeanon nga kilaeahon nanda ro pagpamayad it anda nga eawas. Ag sa raya nga butang hay kinihang-eanon nga mga butang it mayad nga metodo o pamatasan sa pag-improvar it pagmayad it eawas mana ko regular nga pagpatan-aw it eawas sa doctor, ma plano nga programa it pag ehersisyo, pagbantay it imong guinaka-on, pag-mentenar it husto nga bug-at it eawas ag pagrecognizar it nagpalya nga pangeawason o manaba ag owa nagaka-ayon ayon nga emosyon.
Ro tawo nga mayad it pangeawason, ro cuida-dano it nacion nga mayad it mga pang-eawason, kinihangeanon it sociedad, kinihangeanon it nacion sa pagpa-uswag it nacion. /MP
No comments:
Post a Comment