Ni Tita Linda Belayro
Ro Manogbaligya It Ukay–Ukay
Ro Manogbaligya It Ukay–Ukay
May isaeang ka eaeaki nga nagabaligya it mga ukay-ukay sa kada barangay. Isaeang adlaw, sa anang pag-abot sa andang baeay, naakig imaw bangud imaw pa eang man nga nag-abot ro anang asawa halin sa baeay ko anang ina agod mangayo it suea.
Dali-dali nga guin hakiran ko eaki it humay ro anang asawa ag ibutang ro mainit-init pa nga sabaw nga may eamhay nga kiniwang karne. Guin puga-an ko eaeaki it simuyaw ro karne. Sa anang pagkutsara, hakita nana nga butkon it eapsag ratong karne. Pinilak nana ratong suea. Sayod abi imaw nga aswang ro nanay ko rayang babaye.
Nagpanaw eon man imaw sa iba mang baryo. Naabutan imaw it gabi-i. Indi magsugot ro tagbaeay nga anang guin dayunan nga mag uli imaw bangud may anda nga patay. Idto imaw nag eobog sa duyan. Pag-abot it alas dose it tongang gabii, bumukas ro puertahan. May sumueod nga babaye nga naka bisti it saya nga umagi sa anang kilid. Owa imaw maka hueag. Matsa pamilyar kana ro saya it babaye. Anang guin bantayan. Nag deretso sa kabaong ro babaye ag guin hilap ro dueongan it patay.
Pag-agi it uman ko babaye, guin gunting nana ro laylayan it anang saya. Aga-aga eon mag uli ro eaeaki. Akig imaw nga guin singgitan ro anang asawa kon siin imaw mag adto kabii. Indi imaw magsugid.
“Lorna, boe-on mo ro sanduko ag bailan”, singgit nana sa andang kabulig. “Siin ka maghalin kabii?” pangaywang pangutana sa asawa ko eaeaki. Owa guihapon magsabat ag mag-ako ro babaye. Guinbo-oe nana ratong tela nga guin gunting sa saya ko anang asawa. Tamang-tama guid ro sukat. Owa eon makabalibad ro babaye. Anang guin gapos ro anang asawa ag guin pangutana kon paano maboeong ro anang pagka aswang.
“Pasuli-on ako ag dap-ungan”, sabat ko babaye. “Dayon paasuhan ag kon may mag-agi nga mga sapat hay eabo-on”. Guin obra ko eaeaki ro sugo ko anang asawa. Unang nagtunga nga sapat hay suksok, guin eabo. Masunod nga sapat hay itom nga kuring. Ro olihi nga sapat hay sapat ko anang nanay nga itom nga ayam nga naga lisik ro anang mga mata. Indi kana igpapatay ogaling tinigpas guihapon ko asawang eaeaki.
Sa pagkapatay ko itom nga ayam, nabati-an ro ogayong sa pihak nga baeay. “Owa eon ako it sueogo-on nga ulipon.” Ogayong ko anang ina. Halin kato, nagmayad ro asawang babaye. Agud makalikaw nga mapa-tapunan sanda, naghalin sanda it baeay sa maeayo nga lugar ag padayon pa guihapon imaw nga nagabaligya it ukay–ukay.
(Rayang sugilanon hay orihinal nga gin saysay ni Nanay Emma Bantigue Del Rosario kay Tita Linda.) /MP
Dali-dali nga guin hakiran ko eaki it humay ro anang asawa ag ibutang ro mainit-init pa nga sabaw nga may eamhay nga kiniwang karne. Guin puga-an ko eaeaki it simuyaw ro karne. Sa anang pagkutsara, hakita nana nga butkon it eapsag ratong karne. Pinilak nana ratong suea. Sayod abi imaw nga aswang ro nanay ko rayang babaye.
Nagpanaw eon man imaw sa iba mang baryo. Naabutan imaw it gabi-i. Indi magsugot ro tagbaeay nga anang guin dayunan nga mag uli imaw bangud may anda nga patay. Idto imaw nag eobog sa duyan. Pag-abot it alas dose it tongang gabii, bumukas ro puertahan. May sumueod nga babaye nga naka bisti it saya nga umagi sa anang kilid. Owa imaw maka hueag. Matsa pamilyar kana ro saya it babaye. Anang guin bantayan. Nag deretso sa kabaong ro babaye ag guin hilap ro dueongan it patay.
Pag-agi it uman ko babaye, guin gunting nana ro laylayan it anang saya. Aga-aga eon mag uli ro eaeaki. Akig imaw nga guin singgitan ro anang asawa kon siin imaw mag adto kabii. Indi imaw magsugid.
“Lorna, boe-on mo ro sanduko ag bailan”, singgit nana sa andang kabulig. “Siin ka maghalin kabii?” pangaywang pangutana sa asawa ko eaeaki. Owa guihapon magsabat ag mag-ako ro babaye. Guinbo-oe nana ratong tela nga guin gunting sa saya ko anang asawa. Tamang-tama guid ro sukat. Owa eon makabalibad ro babaye. Anang guin gapos ro anang asawa ag guin pangutana kon paano maboeong ro anang pagka aswang.
“Pasuli-on ako ag dap-ungan”, sabat ko babaye. “Dayon paasuhan ag kon may mag-agi nga mga sapat hay eabo-on”. Guin obra ko eaeaki ro sugo ko anang asawa. Unang nagtunga nga sapat hay suksok, guin eabo. Masunod nga sapat hay itom nga kuring. Ro olihi nga sapat hay sapat ko anang nanay nga itom nga ayam nga naga lisik ro anang mga mata. Indi kana igpapatay ogaling tinigpas guihapon ko asawang eaeaki.
Sa pagkapatay ko itom nga ayam, nabati-an ro ogayong sa pihak nga baeay. “Owa eon ako it sueogo-on nga ulipon.” Ogayong ko anang ina. Halin kato, nagmayad ro asawang babaye. Agud makalikaw nga mapa-tapunan sanda, naghalin sanda it baeay sa maeayo nga lugar ag padayon pa guihapon imaw nga nagabaligya it ukay–ukay.
(Rayang sugilanon hay orihinal nga gin saysay ni Nanay Emma Bantigue Del Rosario kay Tita Linda.) /MP
No comments:
Post a Comment