Sugilanon Ni Tita Linda

Ni Tita Linda Belayro

Bueawan Nga Lingganay

Manog obra it lingganay si Sultano sa andang barangay katong oras it mga Kastila. Guina pangayaw imaw it mga pari ag mga encomenderos agod mag pa obra it lingganay. 

 
Moda ro panakaw sa iba ibang parokya ag ibang encomenda, busa ro lingganay ro guina dapat nandang paandam sa mahimong maea-in nga matabo ag pag panawag. Imaw man ro ginadapat kon may pagtilipon, kon may sunog, baha, kon may guina eobong nga tawong patay, guina bunyagan ag kon may guina kasae. Iba-ibang bagting ro mabati-an depende sa okasyon nga kinaandan ko mga tawo. Imaw ka hayga ro lingganay katong oras.

 
Isaeang adlaw, may nag abot nga eaeaki halin pa sa maeayo nga lugar agod maga paobra it lingganay kay Sultano. Nagpakilaea imaw nga si Teodoro. Guin pakitaan si Teodoro it mga human eon nga lingganay nga andang guina obra. May anang hapili-an, ogaling bukon it imaw ro bagting nga anang guina usoy. Guin taw-an si Teodoro it mabahoe nga kantidad nga kwarta para sa lingganay, ogaling owa imaw it hakita nga metal o sae-saeon nga obrahon nga lingganay. 

 
Samtang naga pahangin-hangin si Sultano ko gabi-e ngaron, may tumugpa nga bulalakaw sa unahan ko anang baeay. Pagkaaga, guin adtunan nana ag nakita ro mabahoe nga bato nga naga aso pa. Guin paeamig anay nana it pilang adlaw parabil boe-on. Guin umpisahan nana it paghorma it lingganay. 

 
Samtang owa pa nabo-oe sa hormahan, may isaeang ka babaye ro nagpakita kana nga may guina koe-koe nga eapsag nga naga pakalimos. Naga tinangis ro babaye ag ro ibang eoha hay nagtoeo sa ratong guina horma nga lingganay. Guin taw-an ni Sultana it pagkaon ag kwarta. Pagka kaon, nagpanaw ro mag ina. Pagtig-a ko lingganay, guin bo-oe sa hormahan. Guin samitan nana it pagbagting. Iba ro tunog ko lingganay. Pag abot ko manog bakae, guin samitan nana ro lingganay. Indi imaw maka pati ko anang habati-an nga tunog.
Una tanan ro baeatyagon sa tunog. Una ro kalipay, kasubo, kamingaw, kaeo-oy ag haeos tanan imong mabatyagan. Guin bayaran si Sultano ag nagpanaw ro eaeaki. Ro kutob makabati sa tunog it lingganay hay nagahumok ro tagipusuon, ro nagahupot it kaakig hay naga patawad sa anang naakigan. Ro mapintas nga mga tawo hay naga hugpay ro andang dughan.

 
Halin kato, ro lingganay hay bukang bibig it tanan. Owa it nakasayod kon sin-o ro naga panag-iya. 

 
Tumaliwan ro mga dinag-on ag magueang eon si Sultano. Ro anang onga nga si Lupino hay naga obra man it lingganay. Ko agahon ngaron, nabati-an ni Sultano ro dating tunog. Nag damgo eamang baea imaw? Ro guina horma nga lingganay ko anang onga hay guin butang sa mataas nga bukid agod masuyop ro tunog ko lingganay. Paghukas sa hormahan, guin bagting ro lingganay. Kapareho guid ro tunog sa dating hauna. Dungan sa pagbagting, namatay man si Sultano. Nag iba ro anang kaeag idto sa bag-ong lingganay nga obra ko anang onga. /MP