Ni Ronquillo C. Tolentino
Ro Pag–ako It Kapaltahan
Si Samuel Johnson nga bantogan nga poeta, manunueat ag nag-obra it diksyonaryo hay may ana nga kapaltahan mana man katon. Ogaling ro pagdinaya hay bukon it isaea sa ana nga kapaltahan.
Sa isaeang ka saeo-saeo sa London si-in si Samuel Johnson presente, may isaeang ka babaye nga naghambae kana nga may depekto ro ana nga guin obra nga diksyonaryo. "Pa-ano", hambae ko babaye," nga sa imo nga pagkamainaeamon hay nagkomitar ikaw it saea sa pagta-o it husto nga kahueogan it sangka palabra? Ag ro sabat ni Samuel Johnson hay mawraya: "Sa akon nga pagka – ignorante."
Sa anang estado, mahimo eang konta nga maka-eskapar si Samuel Johnson pa-agi sa bola. Ana konta nga ha-usar ro anang kainaaeamon sa pag-explikar nga ham-an rato hay nagkanabu nga bukon it husto ro anang pagbutang it kahueogan sa sangka palabra. Apang owa nana pagbuhata.
Kon amat iya sa atong kalibutan, may hakita eon nga husto ag kamatuoran ag kon medyo perdido ro sangka tawo sa kamatu-oran hay dayon nana nga liso-on ro kamatu-oran. Raya kon amat ro hananabu sa gobierno sa pagsaad it ginabuhat it mga opisyales ag pagtakup it kamatu-oran hay iba ro nasugid sa mga pahayagan, radyo o telebisyon ko mga nagabuhat it balita sa gobierno. Raya hay nagasugid nga patihan ro pinuril ko kamatu-oran kon ika pierde nanda ro kamatu-oran. Eabi-eabi eon guid sa mga propagandista nga si-in ro anda nga ginata-o nga balita sa tawo hay maeayo sa kamatu-oran ag ginaeaktan it panakot nga pinuril.
Sa kalibutan ngara hay kinahangeanon it sangka tawo nga panan-awon ro anang limitasyon ay ro tawo tanan hay may limitasyones. Mayad pa raya ro anang panan-awon ko magpanagtag imaw it bisaea sa radyo o sa pahayagan nga maeayo sa kamatu-oran.
Sa pagpanan-aw mo it imo nga limitasyones dayon ka man nga makahambae nga may imo nga kapaltahan – kapaltahan nga mahimo mo nga hilikawan, kapaltahan nga mahimo nimong hitadlong.
Mabahoe Ro Diferensya It Tawo Sa Iba Nga Guinbuhat
Ro obra ni Samuel Taylor Coleridge isaea sa mga bantogan sa bug-os nga kalibutan nga manunueat ko 19th century, hay haeos nababa-sahan tanan eabi-eabi eon guid ro ana nga obra nga "Rime of the Ancient Mariner."
Isaea sa mabahoe nga secreto ni Samuel Taylor Coleridge hay ro anang pagpati ko mata-as nga hayga espirituhanon it tawo. Ana raya nga guinpa-ino-ino it maeawig ag ana nga guinpa-athag it mawraya: "May aton man nga kaeag immortal o owa kita. Kong owa kita it kaeag hay kita hay sapat. Guiato eang hay primero ag pinaka maaeam sa mga sapat. Royon eamang ro diperensya, apang sapat man guihapon. Maga eain eamang kita it sangkiri sa kata-as ogaling bukon it sa clasificasyon, mana ko diferensya it elepante sa aeam."
Ka-abo-an nga tawo nga bu-ot mag esclavo it katawohan hay nagarason nga ro tawo hay sapat eamang. Ro pag-esclavo it tawo sa mawraya nga pa-agi hay guina buhat it mga tawo nga naila mag-esclavo o mag-eopig sa anda nga isig katawo pa-agi sa pagturo, sa gobierno, sa pag-ubra, sa panueat, sa sine, sa radio ag telebesyon. Anda gi-atong halipatan o ginahungod nanda nga ro rason nga bukon kita it libre nga maghueag nga mana it sapat hay kita hay tawo ag may kaeag.
Kon ro tawo naga-aceptar imaw nga sapat o kon nagapati imaw nga owa man imaw it diferensya sa mga sapat, dayon nga madali kana ro pag-eopig, dayon nga maeomo kana ro pag-esclavo. Ay ro tawo nga nagapati eon nga owa imaw it rason, o owa imaw it kaeag hay tawo nga madali hipapati nga imaw hay owa eon it mayad mga hin-aga sa ana nga pagpangabuhi ag sa ika mayad it anda nga mga inunga.
Ro tawo nga nagpaeapna-ag nga ro ana nga isig katawo hay sapat hay mana ko mga tawo nga nagdominar katon nga mga Españoles. Ro mga Españoles nagtanom katon it cultura it kapobrehan ‘ "culture of poverty" nga si-in anda nga guintanum sa atong pa-ino-ino ko aton nga mga kalolohan nga it sa kuno hay kon pobre ka matawo, pobre ka man mamatay. Rayang cultura it kapobrehan hay anda nga guintanum agud indi naton hikit-an eagi ro anda nga pag-esclavo ag pag-eopig katon. /MP
No comments:
Post a Comment