Sugilanon Ni Tita Linda

Ni Tita Linda Belayro

Guinhalinan It Unang Bu-aya

Kato anay nga tiempo, may naga estar nga mag asawang Andoy ag Rosa sa sangka barangay maeapit sa suba. Malipayon sanda nga naga kabuhi sa sueod it kinse años ogaling owa sanda it unga. Ogaling, owa mat-a sanda naduea-i it pag-eaum. Tongod karun, agud malibang sanda, nag-alila sanda it mga hayop nga imaw ro andang guina boe-an it pagkaon.
Sige ro pagsimba ko mag-asawa sa mga naga kaeain-eain nga simbahan agud mag pabulig sa tanan nga patron nga sanda hay mataw-an it onga. Owa magbuhay, guin pamatian ro andang pangamuyo. Owa nakasayod si Andoy nga parabil mag nabdus si Rosa, nag promisa imaw nga kon taw-an sanda it onga indi makatapak it eogta ro anang siki ag batonon nana kon ano man ro matabo kon indi masunod ro anang promesa.
Nag-onga sanda it gwapahon nga eapsag ag guin pangaeanan kay Rosario. Guin buhos ko mag-asawa ro andang pagpalangga kay Rosario. Guin tur-an nanda it mayad nga pamatasan bilang Kristyano ag mga padumdum nga indi magpana-og sa eogta. Matinumanon man nga onga si Rosario, ngani guinsunod nana ro anang ina.
Tumaliwan ro mga dinag-on. Hamtong eon nga daeaga si Rosario. Abo nga mga binata ro bu-ot magbisita kana ogaling indi magsugot ro anang ina, busa sa bintana guid lang makit-an ro daeaga.
Isaeang adlaw, may isaeang ka binata nga nagpilit nga makipag kilaea kay Rosario.
“Ikaw siguro si Rosario?” pangutana ni Antonio. “Huo, ako ngani,” sabat man ni Rosario. “Mahimo baea ako makasaka agud magpakilaea?” pag-hinyo ni Antonio.
“Indi mahimo, owa riya ro akong mga guinikanan. Akigan ako kon makit-an nanda nga may ibang tawo sa baeay,” pamalibad man ni Rosario.
“Kon imaw ron, manaog ka lang ag iya kita sa hardin maga suguilanon,” insister ni Antonio.
Nag daywang isip si Rosario kon manaog o indi. Mas grabe pa guid kon maabtan sanda sa ibabaw nga owa it kaibahan. Pangaywa, owa man imaw ka sayod kon ano ro matabo kon indi imaw magsunod. Nagpasugot imaw sa hinyo ni Antonio. Samtang, pagtapak nana sa eogta, golpe nga naglinog ag sinundan ko mabaskog nga pag-sulong it tubi nga nag anod ko andang baeay ag ko hardin. Sa kahadluk ko daywa, nag boeoytan sanda it hugot ag magpatabang, ogaling owa guid it naka bati.
Hapon eon kat mag-uli si Andoy ag si Rosa halin sa eanas. Owa eon ro andang baeay. Ro tumambad kanda hay ro tubi ag daywang ka hayop nga putos it mga himbis nga imaw pa eang nanda hakita. Sige nga linibot-libot ko daywang ka hayop sa guina tindugan ko mag asawa.
Sige nga osoy nanda kay Rosario. May kaeapit nga nagsugid nga hakita nanda si Rosario sa hardin nga may ka suguilanon nga binata. Nangin klaro eon kay Rosa ro tanan. Guin baton nana nga ro anang promesa hay owa nana masunod. Sa paglingot nana sa daywang ka hayop, hakita nana ro eoha sa andang mga mata ag dayon eomangoy nga bilang pag ea-ong. Masubo nga sinundan nanda ro andang onga nga indi eon nanda hikita. Guinapatihan nga ratong daywang ka hayop ro primerong mga bu-aya nga bukon it maisog indi kapareho ko mga ulihing mga bu-aya nga mapintas ag masiba.
Abu man ngani san-dang buaya makaron sa congreso it Pilipinas. May una man ngani kunong buaya sa ibang opisina pareho it NEA, LUWA, ag iba pa. /MP