Sugilanon Ni Tita Linda

Ni Tita Linda Belayro

Ro Unang Bayawas

Sa isaeang ka maisot nga barangay maeapit sa baybay, may pobreng mag-asawa nga naga-estar kaibahan ro andang solo nga onga nga si Bayawas. Imaw ra ro nagabantay sa andang tatlong ka matambok nga anwang. Kada agahon, guina hatod nana sa eati ro anang mga alilang hayop agud mag-hangeab. Parabil mag-uli sa hapon, ana man anay nga guina pa sab-sab it tubi parabil pig uran sa idaeum it mangga maeapit sa andang baeay.
Samtang naga bantay imaw sa anang anwang, naga saka imaw sa mga kahoy agud mag bo-oe it mga bungang prutas nga owa nana guina tabinga bangud guina patihan it tanan nga makahihilo rayang prutas.
Isaeang utdo ro adlaw, samtang naga pahilay-hilay si Bayawas, nakahambae imaw, “Kon mahimo eamang makaon rondayang prutas, ako ro pinaka malipayon nga onga sa rayang kalibutan.” Maangan angan, golpeng nagdaeogdog. Makataliwan ro eopok, may nagtunga nga isaeang ka gwapahon nga daeaga. Naka eambong imaw it azul ag may korona sa oeo, guinabuytan ro isaeang ka baston nga masiga.
Nagpakilaea kana ro daeaga. “Ako si Diwata sa rayang kagueangan. Habatian ko ro imong hinyo. Akon nga ita-o ro imong pangayo kon wisikan mo it dugo ko itom nga ayam rondayang puno it kahoy. Dati anay nga puedeng kan-on rondayang prutas, ogaling guin maldisyon ro mga tawo nga maea-ot ngani nangin makahihilo”. Naduea dayon ro daeaga.
Nag-uli si Bayawas nga mabug-at ro anang dughan. May anang palangga nga ayam nga itom ogaling masakit nga maduea kana. Pagkatapos ko anang pagbinag-binag, nag desider imaw nga isakripisyo ro anang ayam para sa kamaeayran it linibo nga onga nga makabenipisyo sa anang pagahimu-on. Abo ro maibulig nana para sa mga gina gutom.
Pagkaaga, guindaea nana ro anang ayam ag bag-ong ba-id nga sanduko agud sundon ro sugo it diwata. Ha-um eon imaw sa pagsakripisyo. Golping nagpakita ro diwata. “Punduha ro imong pagsakripisyo Bayawas. Malipayon ako nga makakita it isaeang ka onga nga bukon it mahikaw. Indi eon kinahangean nga isakripisyo mo ro imong ayam.” Guinbuytan ko diwata ro prutas ag naghambae, “halin sa adlaw ngara, rayang prutas hay sarang eon nga kan-on”. Nag –ipo it sambilog nga bunga ro diwata ag guinta-o kay Bayawas. “Hayra, samiti”, hambae it diwata. Matuod nga matam-is ro bunga. Naduea dayon ro diwata.
Ko hapon ngaron, nagdaea it mga bunga si Bayabas agod ipanupod nana sa mga tawo. Para mapapati nana ro mga tawo nga bukon eon it makahihilo ro prutas, imaw ro unang kumaon. Pagkakita ko tanan nga owa it natabo kay Bayawas, tanan sanda hay nagkaea-on. Halin kato, guintawag nanda nga Bayawas rondayang prutas sa pagkilaea sa isaeang ka maatag nga onga nga haum nga magsakripisyo para sa kamaeayran it tanan. /MP