Ni Tita Linda Belayro
Kabayo Nga Bueawan
Bag-o eamang nga nagtaliwan ro bagyo ag baha riya sa Aklan. Grabe ro kasamaran it Kalibo ag Numancia. Ro baha nga may daeang eapok ro guin konsumisyonan it abo ko mga tawo. Siin maghalin rondayang eapok ag ham-an it maeopong sa tuhod paghubas it baha?
Abo nga haka-haka ro guin paeapna-ag. Isaea eon ro pagkinot-kot nga kuno hay may bueawan runa sa bukid nga guin gastusan it mga may una-una. May una man nga kuno hay may kabayo nga bueawan nga kon imo nga kut-kuton ro anang guin tagu-an hay masaylo eon man idto sa pihak.
Hadumduman ko ro una ko nga suguilanon hanungod sa sarok nga bueawan. Raya ro sarok nga guin baylo ni Datu Puti bilang bayad sa eogta nga guin baligya ni Datu Marikudo. Sa kabuhayon nga tiyempo, nag gueang eon si Datu Marikudo ag suno sa historya, pag-abot it mga Kastila, habatian nanda ro hanungod sa bueawan. Guin paadtunan nanda ro lugar ni Datu Marikudo. Paagi man sa bantay ag mga tawuhan ni Datu Marikudo, hasayran nanda ro tuyo it mga Kastila. Guin tipon nana ro anang mga tawuhan, guin eobong ro sarok ag guin sunog ro andang mga baeay ag mag-padueong sa kagu-eangan. Pag-abot it mga Kastila, puro abo ro andang hakita ngani nag baealik eon lang sanda.
Nagpadayon ro pagpangabuhi nanday Datu Marikudo. Pagkamatay ni Datu Marikudo, halipatan eon ratong sarok nga bueawan. Tumaliwan ro mga ginatos nga dag-on ag sa mga ulihing tubo, sa banwa it Libacao, may isaeang ka bukid nga tumubo nga korteng sarok. Kon gabii, may makikita nga naga banaag kon tamaan it kahayag it buean. Pagkaaga kon imo nga adtunan hay owa man it mga nasunog.
Suno sa mga magueang nga hasta makaron hay buhi pa, basi kuno raya ro sarok nga bueawan ni Datu Marikudo. Guin pakita sa mga olihing tubo ro historya nga naga putos ko kasaysayan it pagbaligya ko Panay (Aklan) sa mga taga Borneo. Agud indi eon pag-usoyon ratong sarok nga bueawan, guin paagi eon lang sa bukid nga korte sarok. Ro bueawan abi hay mitsa ko imong kabuhi. Abo nga naga handum ko imong kabuhi kon may bueawan ka. Ogaling ro tawo hay bukon it kontento. Bu-ot guid nga osoyon ro bueawan, busa naga kinut-kot sanda maskin siin. Resulta, rong madaeom nga eapok nga daea it baha ag mga puno it kahoy nga nag-kaeasamad bangud sa land slide o pagkatiphag it bukid bangud man sa illegal logging. Hasta hin-uno kita magmuk-eat? Hasta hin-uno matapos ro kahakug it tawo? Imbis nga bueawan ro bili ko mga kakahuyan ag tunang manggad nga tao it Diyos, hangin, eapok, baha ag landslide ro atong naagum. /MP
Abo nga haka-haka ro guin paeapna-ag. Isaea eon ro pagkinot-kot nga kuno hay may bueawan runa sa bukid nga guin gastusan it mga may una-una. May una man nga kuno hay may kabayo nga bueawan nga kon imo nga kut-kuton ro anang guin tagu-an hay masaylo eon man idto sa pihak.
Hadumduman ko ro una ko nga suguilanon hanungod sa sarok nga bueawan. Raya ro sarok nga guin baylo ni Datu Puti bilang bayad sa eogta nga guin baligya ni Datu Marikudo. Sa kabuhayon nga tiyempo, nag gueang eon si Datu Marikudo ag suno sa historya, pag-abot it mga Kastila, habatian nanda ro hanungod sa bueawan. Guin paadtunan nanda ro lugar ni Datu Marikudo. Paagi man sa bantay ag mga tawuhan ni Datu Marikudo, hasayran nanda ro tuyo it mga Kastila. Guin tipon nana ro anang mga tawuhan, guin eobong ro sarok ag guin sunog ro andang mga baeay ag mag-padueong sa kagu-eangan. Pag-abot it mga Kastila, puro abo ro andang hakita ngani nag baealik eon lang sanda.
Nagpadayon ro pagpangabuhi nanday Datu Marikudo. Pagkamatay ni Datu Marikudo, halipatan eon ratong sarok nga bueawan. Tumaliwan ro mga ginatos nga dag-on ag sa mga ulihing tubo, sa banwa it Libacao, may isaeang ka bukid nga tumubo nga korteng sarok. Kon gabii, may makikita nga naga banaag kon tamaan it kahayag it buean. Pagkaaga kon imo nga adtunan hay owa man it mga nasunog.
Suno sa mga magueang nga hasta makaron hay buhi pa, basi kuno raya ro sarok nga bueawan ni Datu Marikudo. Guin pakita sa mga olihing tubo ro historya nga naga putos ko kasaysayan it pagbaligya ko Panay (Aklan) sa mga taga Borneo. Agud indi eon pag-usoyon ratong sarok nga bueawan, guin paagi eon lang sa bukid nga korte sarok. Ro bueawan abi hay mitsa ko imong kabuhi. Abo nga naga handum ko imong kabuhi kon may bueawan ka. Ogaling ro tawo hay bukon it kontento. Bu-ot guid nga osoyon ro bueawan, busa naga kinut-kot sanda maskin siin. Resulta, rong madaeom nga eapok nga daea it baha ag mga puno it kahoy nga nag-kaeasamad bangud sa land slide o pagkatiphag it bukid bangud man sa illegal logging. Hasta hin-uno kita magmuk-eat? Hasta hin-uno matapos ro kahakug it tawo? Imbis nga bueawan ro bili ko mga kakahuyan ag tunang manggad nga tao it Diyos, hangin, eapok, baha ag landslide ro atong naagum. /MP
No comments:
Post a Comment