Sugilanon Ni Tita Linda

Ni: Tita Linda Belayro

Guinhalinan It Pating

Rong haeambaeonon nga parang pating ka, kon magpahueam it cuartang patubu an hay sono sa sugilanon hanungod sa pating nga nasayuran kong mga taga-Palawan.
Katong una nga tiempo, may isaeang ka manggaranong taga-Palawan nga kilaea sa pagging tusong usurero. Imaw si Kablan nga perming guina patubuan rong tanan nga cuartang gina hueam ko mga mangingisda sa andang komunidad. Abo nga akig kana sa anang kasueok pero owa sanda it mahimo ngani maskin eubong eon sanda sa utang, nangin sunod-sunoran lang sanda kay Kablan.
Si Kablan eamang rong may tindahan sa andang lugar. Guina bakae nana it barato sa banwa ro mga sari saring bagay ag patungan it mata-as nga presyo bago ibaligya. Indi makareklamo rong mga tawo tongod owa man sanda it adtonan nga iba. Isaeang adlaw, samtang naga pina ayaw-ayaw it kaon si Kablan, isaeang ka naga ugod-ugod nga magueang rong sumueod sa anang baeay.
"O, ano gulang, may problema ka?" pangutana ni Kablan.
"Nagutom guid ako it duro. Mahimo baea nga makapangayo ko imong sobrang pagkaon?"
"Aba, royon man lang gali. Pero sa isaeang kondisyon, bayaran mo. Kon owa ka it kwarta, pumanaw ka eon basi indi ako makahawid."
"Maeo-oy ka, ginoo. Indi ninyo madaea sa eob-nganan ro imong maggad", pakitlo-oy ko magueang.
"Aba, makulit ka. Eagas. Idto ka mag-eonip sa dagat. Sigurado nga may isda kang madakup." Guin tueak pa rong magueang hasta napa sub-sub sa poetahan it baeay.
Sa bulig it mga unga, rong magueang hay naka tindog. Nakita nanda ro anang baston nga naghayag. Nagpaiba imaw sa mga onga ag nagpamaeay-baeay agud sugiran nga may linog nga maabot sa kapatagan ag magka buka-buka ro mga eogta.
Dayon, guin kumpas nana rong baston ag nagdueom rong eangit, kumilat ag umuean it todo. Nagsaka sa bukid rong magueang nga guinsundan it mga tawo.
Samtang, owa guid natinag si Kablan sa anang baeay. Malipayon imaw tongod siguradong abo eon man ro mga tawo nga maga-utang kana, eabi guid rong mga mangingisda.
Bangod sa pagpakahuya ni Kablan sa magueang, guin sumpa imaw nga mangin "kapareho kong hadluk nga guin tanum mo, usurero, sa tanan nga naga kinahangean it bulig sa oras it kagipitan, maging isda ka man nga pagakahadlukan sa tanan nga kadagatan." Ro usurero hay tawo nga naga pahueam it cuarta nga taga eonopong ro tubo.
Sa masunod nga pag-alsa it baston ko magueang, kapin nga bumaskog rong daeogdog ag tumaeon rong kilat, ag sigi rong pagtugpa it uean. Kita it tanan nga nanaog si Kablan sa anang baeay ag nagadali-dali man kunta nga masaka sa ibabaw it bukid ugaling naabutan imaw ko naga hagunos nga tubi.
Rong mahaguy-haguy nga eawas ni Kablan hay naging mahabang isda nga may mataeawis ag matauem nga ngipon nga parang tukbon nana maskin sin-o. Paglingot nanda sa magueang hay owa eot-a nanda makita imaw.
Halin kato, nakilaea sa Palawan rong pating nga guinbilang nga Hari it Kadagatan nga owa it guinakahadlukan. Pirmeng guinakahadlukan si Kablan sa pagiging usurero sa Palawan. Ro pating man hay perming guina kahadlukan sa kapintasan. /MP